Bootreis naar de Zwarte Zee, het Jalta van de tsaren

Vele jaren geleden las ik Robert K. Massie's biografie " Nicholas en Alexandra ", over de laatste tsaar van Rusland en zijn vrouw Alix van Hessen. Een tragisch verhaal over een man met een zwak karakter en een vrouw, die zo radeloos was vanwege de bloederziekte ( die zij had overgebracht ) van haar zoon, dat ze Raspoetin raadpleegde, een boer waarvan gedacht werd dat hij over magische krachten beschikte. (Als vergelijking: vijftig jaar later zou Koningin Juliana Greet Hofman naar Soestdijk halen omdat ze dacht dat die de blindheid van prinses Marijke (Christina) zou kunnen genezen.)
Hoe gecompliceerd de geschiedenis in het begin van de 20e eeuw in Rusland, met zijn revoluties en oorlogen, ook was, de familie Romanov reisde ieder jaar een paar maanden af naar Jalta om van het heerlijke klimaat te genieten. Ze beschikten daar over maar liefst twee paleizen : Massandra en Livadia.

Als toerist kon ik natuurlijk de bezichtiging van die paleizen niet overslaan. Als eerste stegen we met de bus de berg op richting Massandra, buschauffeur Sergei ( alle buschauffeurs heetten Sergei) en gids Natalia ) ( alle gidsen heetten Natalia, Gilbert Bécaud zong al over zijn Moskouse gids Nathalie in 1964)
http://www.youtube.com/watch?v=JABdFz9rJAg
brachten ons tot het begin van de oprijlaan, waar we tegengehouden werden door een strenge veiligheidsman, we mochten er niet in, njet !! Er vond een internationale conferentie plaats in het paleis, met o.a. Hillary Clinton, dus was toegang streng verboden. Natalia en Sergei toonden hem documenten waarin onze uitzonderlijke status stond beschreven. Na twintig minuten aan de kant van de weg te hebben gebivakkeerd, kregen we het groene licht en reden door naar de achterkant van het paleis.

Massandra

Wat een vreemde combinatie van stijlen ! Hoewel de paleizen tijdens en na de revolutie van 1917 volledig waren leeggeroofd kregen we een indruk hoe het er toen ongeveer moet hebben uitgezien. Binnen bekeken we enige kamers, waarvan de inrichting in onze tijd als burgerlijk zou worden betiteld. Dat viel me enige jaren geleden ook al op toen ik de Hofburg in Salzburg bezocht. De inrichting deed me een beetje denken aan het interieur van mijn grootouders. Onvoorstelbaar hoe we binnen een eeuw de luxe van 100 jaar geleden niet meer herkennen, wij hebben het zoveel beter met onze riolering, centrale verwarming en warm en koud stromend water!

de dining-room

Kortom, er was niet veel bijzonders te zien. 

Dus snel verder naar de Massandra wijnmakerij.

Fantastisch, zoveel verschillende wijnen als daar geproduceerd worden. Na een rondleiding door de catacomben mochten we de wijnen proeven.

wijn proeven

Helaas... wij, in het noorden en het westen van Europa zijn zo gewend aan droge wijnen, dat deze voor ons ondrinkbaar bleken...mierzoet !

Na deze teleurstelling reden we verder de berg op naar het volgende paleis : Livadia. Bij aankomst viel gelijk de enorme mensenmassa op. Toeristen...wat zijn die toch, overal ter wereld, een plaag geworden !!

Livadia

Met een noodvaart werden we door Natalia langs de belangrijkste vertrekken geleid, opgestuwd door achterliggende groepen. Eerst de lege balzaal, daarna de conferentietafel van 1945 waarachter Stalin, Roosevelt en Churchill het vredesverdrag hadden getekend, waardoor, naar later bleek, Europa werd opgedeeld in het vrije westen en het gesloten oosten (achter het ijzeren gordijn.) Opeenvolgend bekeken we o.a. het slaapvertrek en het boudoir van de tsarin en het bureau van de tsaar. In één van de vertrekken zong een mannengroepje a cappella een lokaal lied (de CD's kon je op de gang kopen !) Eigenlijk was het zicht vanuit de ramen het mooiste: diep onder ons aan de voet van de berghellingen schitterde de zon op het blauwe water van de Zwarte Zee.

De paleizen zijn leeggeroofd en de bewoners vermoord.

Hoe zou de tsaar het hebben gevonden als hij geweten had dat het plebs 100 jaar later zich zou verdringen op zijn bordes, door zijn paleis zou stampen als een horde vandalen, geleid door de Natalia's, die in zijn tijd niet meer dan slavinnen waren ? 

Als goede toerist vraag ik me dat af, want het idyllische plekje op de Krim is nu verworden tot een "tourist-trap" van het ergste soort. 

Maar och...Ik ben er geweest en heb het gezien !

Et après moi, etc.....

Bootreis naar de Zwarte Zee, het Jalta van Tsjechow

De vroege ochtendzon wierp zijn warme licht over Jalta en de achterliggende bergen. Op deze plek met zijn Mediterrane klimaat hadden historische figuren gewoond en gewerkt. De Russische tsaren bouwden er hun zomerpaleizen Massandra en Livadia en de schrijver Anton Tsjechow, die aan tuberculose leed, had hier vanwege het milde klimaat zijn toevlucht gezocht. 

Die morgen liepen we achter gids Natalia aan over de brede boulevard langs de zee, waar het beroemdste verhaal van Tsjechow : "de dame met het hondje" zich afspeelt. Een prachtig verhaal, met een open einde,     zoals al zijn verhalen eindigden. Niet : ze leefden nog lang en gelukkig, of kort en ongelukkig, of enige varianten hiervan, net zoals we dat in het echte leven ook niet kunnen voorspellen.

Een beetje kitscherig standbeeld van de dame, het hondje en haar minnaar stond op de boulevard. Op het strand lagen dikke Russen te zonnebaden en groepen toeristen flaneerden langs.

Een eindje verderop bevond zich het Tsjechow-Theater, waar zijn toneelstukken in het begin van de 20e eeuw zijn uitgevoerd. Oude posters hingen nog aan de muur van De meeuw, De kersentuin, Oom Wanja en De drie zusters. Ja, zo moet het er in zijn tijd uit hebben gezien: een klein intiem theater met rode pluche stoelen.

Om de huidige verering voor Tsjechow te benadrukken, reden we per bus de berg op om zijn villa te bezoeken, die nu een museum is. Door de tuin liepen we onder de nog door Tsjechow geplante bomen door, die metershoog boven ons uit torenden, naar het huis dat nog in originele staat verkeert.

We kregen het kamertje van de zuster en de moeder te zien, een telefoontoestel uit 1900, de piano waar Rachmaninov op gespeeld heeft, het bed van Tsjechow, en de losse keuken die buiten het huis gesitueerd was en die je kon bereiken via een trapje. De kamertjes waren klein en de toeristen werden door de achterkomende groepen vooruit geduwd. Niet veel tijd dus om de ouderwetse inboedel te bekijken.

Uit de brieven van Tsjechow blijkt dat hij niet gelukkig was in Jalta, waar zijn gezondheid hem verplichtte te blijven terwijl zijn geliefde (Olga Knipper) in Moskou woonde, omdat ze haar acteercarrière niet wilde opgeven. De sfeer in 'De dame met het hondje' geeft perfect zijn stemming weer van hoe het is om te moeten wonen in een desolaat en verlaten badplaatsje in de winter, waar je tevergeefs verlangt naar warmte, liefde en leven !

Hoewel ik het bijzonder vond om de plaats te bekijken waar Tsjechow heeft gewoond, vind ik het toch wel storend om te zien hoe zijn bekendheid door Jalta wordt geëxploiteerd. What is next ? Restaurant Tsjechow, waar je een Tsjechow-Burger kunt bestellen ? Tsjechow-cocktails ? Ongetwijfeld is dat wat er in de toekomst gaat gebeuren.

So be it, ik ben er al geweest....

Bootreis naar de Zwarte Zee: It takes 2 to tango !

Een paar jaar geleden, toen ik vaak naar internationale tennis-toernooien afreisde, overkwam het me wel eens dat een man interesse in mij toonde. Dat was natuurlijk heel vleiend voor mijn ego, maar wat moet ik met een 80-jarige Engelsman die erop staat met me naar mijn kamer te lopen, terwijl ik dat toch prima zelf kan, en later, nadat ik hem had weggestuurd stiekem op de deur kwam kloppen ? Of die keer dat ik naast een Spanjaard zat tijdens een gala-diner en mij daarna op zijn kamer uitnodigde, omdat hij daar nog een goede fles cognac had staan ? Toen ik zijn invitatie beleefd afsloeg, sprak hij de getergde woorden : dat is jammer, dit is misschien je laatste kans want we worden er ieder jaar niet jonger op....!

Zoiets dergelijks gebeurde me op de bootreis. In de dining-room was er vrije seating en zo kwam ik tegenover mensen te zitten van velerlei pluimage. Soms paren, vaak alleen reizende figuren, dames en/of  heren, gescheiden, weduwen en weduwnaars, ouwe vrijsters, met allerlei verschillende achtergronden, zoals daar zijn: hoge ambtenaren, advocaten, actrices, ambassadeurs, artiesten, musici, journalisten, professoren, schrijvers, plus nog een gepensioneerde minister-president en een oude jonkheer met de langste achternaam van Nederland. En nog een paar die ik ben vergeten...

Op één van de eerste dagen, werd ik tegenover een man gezet die alleen aan een tafeltje zat. Tijdens het eten vertelde hij me over zijn mislukte huwelijken, zijn kinderen en nog meer persoonlijke dingen die je alleen vertelt als je ver van huis bent en weet dat je die andere persoon waarschijnlijk nooit meer zult tegen komen. Daarna zagen we elkaar regelmatig in de eetzaal of in de bar. Op een avond namen we na het diner nog even een afzakkertje op het open dek en voerden een geanimeerd gesprek, tot ik in de gaten kreeg dat hij me wel erg vaak begon aan te raken. Toen hij weer mijn arm probeerde te aaien, duwde ik zijn hand weg en zei dat ik daar niet van gediend was. Hij begreep daar niets van want, volgens hem pasten we uitstekend bij elkaar !?  Waarop ik abrupt opstond, hem nog een goede avond wenste en naar mijn hut vertrok. Daar deed ik de televisie aan om op BVN nog een staartje Pauw en Witteman mee te krijgen. Tot mijn irritatie werd er kort daarna hard op mijn deur geklopt (wie zou dat zijn?), een vrij dringend geklop eigenlijk, waarop ik niet reageerde. Na een paar minuten snapte hij kennelijk dat ik écht niet ging opendoen en verdween.

De volgende dag, toen ik terugkwam van een excursie vond ik in de reling naast mijn deur een bosje droogbloemen gestoken met een briefje erbij waarop stond: "step by step...". Bedoelde hij, op de step, op de step, ik ben zo blij dat ik hem heb ? Had hij mijn afwijzing dan helemaal niet begrepen ?
Daarna bleef hij mij hinderlijk volgen en aanstaren. Gelukkig hielden een paar dames hem voor me in de gaten. Ze vertelden me wat hij de hele tijd uitspookte en waar hij zich op dat moment bevond, zodat ik hem kon vermijden. Ze hadden hem 'het spook' gedoopt, eigenlijk wel hilarisch.

Bij nader inzien ben ik tijdens mijn leven wel meer in dergelijke situaties verzeild geraakt. Op de middelbare school : de jongens die met me mee fietsten naar huis en me vervolgens uitnodigden om met hen stoute dingen te gaan doen op de oever van het Amsterdam-Rijn Kanaal. Of later bij de KLM : mannen die me 's nachts opbelden, op mijn deur klopten of andere dingen deden om mijn aandacht te trekken.

Ik ben tot de conclusie gekomen dat leeftijd er helemaal niet toe doet. Mannen kunnen nog zoveel willen, als de vrouw niets voor ze voelt ( op zijn minst 'een beetje verliefd' ) moeten ze iemand anders gaan zoeken.
Wat de Spanjaard dacht is dus helemaal niet van toepassing, leeftijd heeft hier niets mee te maken, want het spook, de 80-jarige en de Spanjaard hadden, ook als we twintig jaar oud waren geweest, geen schijn van kans gehad.

Bootreis naar de Zwarte Zee: Gelati Klooster

Een culturele reis naar de Zwarte Zee bestrijkt een enorm gebied, dus kan het niet anders dat je heel veel moet overslaan, maar als je maar 24 uur in Georgië bent leek het me het beste om op een excursie naar het Gelati Klooster ( twaalfde eeuw) te gaan. In de eerste plaats kreeg je in de 3 uur rijden door het landschap een idee hoe het land eruit zag en in de tweede plaats was het klooster uniek in de geschiedenis van de oosterse (Grieks)-orthodoxe kerk.

Toen we aankwamen stonden de andere bussen van onze bootreis er al geparkeerd. Een paar honderd mensen verdrongen zich in de kleine, donkere ruimten om naar de muurschilderingen te kijken. In de kerk zelf was een bruiloft aan de gang, daar wilde ik wel naar kijken ware het niet dat er zoveel mensen vóór mij stonden dat het enige wat ik zag het plafond en een gedeelte van de muren was.

Omdat ik een hekel heb aan mensenmassa's ben ik in arren moede naar buiten gegaan en liep om de gebouwen heen. Achter de kerk stonden een paar bungalow's, die bewoond werden door de popes, of hoe je deze priesters in hun zwarte gewaden en eigenaardige hoofddeksels ook noemt. Een paar priesters liepen buiten om een luchtje te scheppen, misschien na de lunch ?

Na mijn rondje om het klooster liep ik terug naar de bus, want we hadden van de gidsen de opdracht gekregen na een half uur terug te zijn, want we moesten die avond nog op visite bij de First Lady van Georgië, de Nederlandse Sandra Saakashvili-Roelofs en die konden we natuurlijk niet laten wachten.

Het was leeg in de bus, wat bleek : Dr. Henk van Os zat in de universiteit-bibliotheek om een lezing te geven over de geschiedenis van het klooster. Onze gidsen wisten daar kennelijk niets van en ik ook niet.

Terug in het klooster hoorde ik nog net het laatste gedeelte van zijn verhaal.

Op de terugreis naar Batumi lag iedereen half te slapen en toen er gevraagd werd of we misschien nog een toilet-stop wilden inlassen, riep iedereen half in paniek : "please...noooo.!" Een paar uur ophouden dus  en dan was het leed weer geleden.

Vijftig tinten grijs

De discussies zijn niet van de lucht.
 "Wat vind jij er nou van?", vroeg mijn vriendin in de AKO boekenstand op Schiphol en wees op de stapels 'Fifty shades of Grey', die gretig gekocht werden.
 "Och, als je houdt van een soort boeket-reeks-porno, moet je het beslist lezen", vond ik.
Alleen deze schrijfsels, romans zou ik ze niet willen noemen, gaan verder dan de kus aan het eind. Dat vrouwen het fijn zouden vinden dat hun man/minnaar steeds woedend wordt om onbenulligheden en hen daarna straft met SM-seks ? Ook dat wordt sleur op den duur, zeker als je 50 keer binnen een paar honderd bladzijden mee moet lijden/genieten.
"Ieder zijn meug, zei de boer ", en liep naar de varkensstal...

Goed, hier hebben we met hele andere kleuren grijs te maken. De regen komt met bakken uit de hemel en de honden en ik blijven binnen. De laatsten hebben een hekel aan nattigheid, dus moet ik ze soms dwingen naar buiten te gaan om hun behoeften te doen. Ze liggen nu te slapen in hun behaaglijke mandjes en wachten tot het droog wordt. Verstandige hondjes...

gota fría otra vez

We waren dit jaar al verbaasd, dat we zo weinig regen hadden gehad, want na een hete zomer komt die onherroepelijk als er een lage-depressie gebied in de Middellandse Zee terecht komt, waardoor koude lucht uit het noorden in aanraking komt met de warme lucht boven zee. En ja hoor, afgelopen nacht werden we getrakteerd op harde wind en slagregens. Helaas hoorde ik een geluid waar ik altijd bang voor ben als het hard regent...tik....tik...op de tegelvloer naast mijn bed. Nee hè, niet weer....
Licht aan en ja hoor, een gat in het plafond waar regelmatig een druppel uitvalt.
Vanmorgen hebben we het vermoedelijke lek op het dak afgedekt met een stuk plastic. Als het straks weer maanden droog is, zullen we het definitief moeten dichten. Buiten was het water behoorlijk gestegen en stond tot aan de rand van de terrassen. De wijnkelder, die ook altijd onder stroomt tijdens een gota fría, was nog tamelijk droog.
Het weerbericht voorspelt regen tot donderdag. Vandaag heb ik vast de achterstallige was gestreken, aan het eind van de week is het huis aan kant. Daarna gaan we de tuin winterklaar maken !

• 
  

Regen in Pedreguer

Al een paar dagen regent het in Andalucía, de buien hebben ons, aan de Costa Blanca, tot nu toe grotendeels overgeslagen. Maar nu regent het pijpenstelen, het klettert op de terrassen en door de harde windvlagen ook tegen de ramen.  Al hebben de mensen in het noorden van Europa het idee, dat het hier nooit regent en dat het altijd warm is, hebben we wel degelijk last van de overgang van het warme zomerweer naar de koelere winter-temperaturen. Dus gaat de kachel aan en als je die niet hebt moet je extra truien aantrekken. Het huis controleren op lekken en het beste ervan hopen. De voorspelling is dat dit weer blijft tot donderdag.
Goed, dan is het tijd om die klusjes in huis te doen, die tot nu toe zijn blijven liggen.

Deze foto van onze vallei werd vanmorgen genomen door onze buurman.

Bootreis naar de Zwarte Zee, van Batumi naar Kutaisi

Die dag waren we vroeg in de ochtend de haven van Batumi, Georgië, binnen gevaren na twee nachten en een dag op zee. De eerste nacht ontdekten we waarom de Ottomanen deze zee" kara deniz" (zwarte zee)  hadden genoemd. Dat was niet omdat het water zwart was maar vanwege het slechte weer dat daar vaak voor kwam. En ja hoor, alsof de duvel ermee speelde, 's avonds na vertrek uit Istanbul tijdens de lezing van Midas Dekkers, begon het schip te slingeren, waardoor zijn lezing een bijzonder tintje kreeg, ook vanwege de bleek weggetrokken toehoorders. Mijn cabin-steward Steven, die op onze gang overal kotszakken tussen de relingen had gestoken, vertelde me dat er al vele medereizigers zeeziek in hun hut lagen. Gelukkig had ik nergens last van. Ik vond het eigenlijk wel lekker, dat omhoog op een golf zweven om daarna een duik naar beneden te maken ( zeven keer naar links en de achtste keer naar rechts ! ) Het enige wat me stoorde was dat de deur van de kleerkast steeds openvloog, om daarna met een klap weer dicht te vallen. Dat heb ik verholpen door mijn badhanddoek tussen de deur en de kast te proppen en er een stoel voor te zetten.

Nu keek ik door het raampje van de bus naar het landschap van Georgië. Langs de kust stonden vele oude hotels die nog uit de sovjet-tijd stamden, herkenbaar aan de kazerne-bouw. Zo nu en dan wees onze jonge gids een nieuw gebouwd hotel aan, dat er, voor onze westerse begrippen, ook niet aantrekkelijk uitzag. Natuurlijk kon zij geen vergelijking maken met hotels elders in de wereld, wel begrepen we dat ze trots was op haar land. Helaas vertelde ze ons weinig nieuws en liet haar uitspraak van het Engels heel wat te wensen over. Wat ik onthouden heb is haar uitlating : "wie aar ferry hospieteebel piepul," niet alleen vanwege haar uitspraak, maar ook omdat het me deed denken aan de enthousiaste lezing van Ramsey Nasr, die de Georgiërs geroemd had om hun gastvrijheid. Hij was overal uitgenodigd om te komen eten en (veel) te drinken, had ik begrepen!
Het landschap waar we doorheen reden was bebost en heuvelachtig, afgewisseld door valleien. De weg was smal en de varkens, koeien en kippen liepen gewoon los in de berm te grazen. Aan beide zijden van de weg stonden de typische Georgische huizen waar beneden het vee wordt gehouden en op de bovenverdieping de hele familie woont.

Onverwacht kregen we met een ander aspect van het land te maken, toen de bus een parkeerplaats opdraaide, waar de andere bussen afkomstig van onze boot reeds geparkeerd stonden. De reden van deze stop werd geleidelijk aan duidelijk toen ik twee rijen voor een hokje zag staan. De rij vrouwen was aanzienlijk langer, zoals gebruikelijk. Omdat niet duidelijk was wanneer de volgende gelegenheid voor een sanitaire stop zou zijn, sloot ik me bij de rij aan. De berichten die ons van voorin de rij bereikten waren niet erg bemoedigend, geen water, geen papier en ongelofelijk smerig. Ik keek rond of er niet een paar bosjes in de buurt waren, helaas....
Na de stop reden we verder, op weg naar Kutaisi en soms kregen we in de verte de meer dan 5000 meter hoge, besneeuwde toppen van het Kaukasus-gebergte te zien.
Na een paar uur reden we dan eindelijk Kutaisi binnen en de bus parkeerde op een groot plein, waar de enorme fontein, die er gloednieuw uitzag, opviel.

We werden uitgeladen en gingen in ganzenmars door een park, langs hobbelige straten naar het museum.

O jee, dat was een uitdaging voor de stokjes en rollators. In het museum zagen we ikonen uit lang vervlogen tijden toen Georgië zich nog in het middelpunt van de orthodoxe wereld bevond.

Na een snel rondje door die ene zaal werden we naar de markt geleid, waar er enige onzekerheid ontstond hoe lang we daar moesten doorbrengen, zodat sommige mensen terugliepen naar de bus en anderen buiten stonden te wachten. 

Het hoogtepunt van de dag, het klooster van Gelati, moest echter nog volgen, hoewel iedereen nu wat uit zijn humeur was vanwege honger en dorst. De lunch-dozen werden vervolgens uitgedeeld, maar de inhoud was, door urenlang in de hete kofferbak van de bus te zijn opgeslagen, er niet beter op geworden en half bedorven. 

Maar niet zeuren, op naar het klooster !